ÁLFTAVERSAFRÉTTUR.

ÁLFTAVERSAFRÉTTUR Í báðum landamerkjabréfum Holts og Herjólfsstaða segjir,að báðar jarðirnar eigi sambeitarland norður að Leirá,sömuleiðis segjir í bréfunum að jörðunum fylgi afréttur eftir jarðarmagni,sem liggur á milli Hólmsár og jökuls og norður fyrir Brytalæki{sjá nánar landamerkjabréfin}Þetta skil ég svo að allar jarðir í Álftaveri eigi hver fyrir sig sama hlutfall í afrétti eins og fasteignamat á landi þeirra segir til um.Í byggingarbréfum Holts og Herjólfsstaða sem eru rikisjarðir er í engu getið um að aðrar reglur gildi um land jarðanna í afrétti en á öðru landi sem jörðunum fylgir.Um aldamótin 1900 voru allar jarðir í Álftaveri eign ríkisins,en á fyrstu tveim áratugum 20 aldar keyptu um helmingur þáverandi bænda sínar jarðir.Allar hafa þessar jarðir verið sjálfeignarjarðir síðan,og sumar þeirra gengið kaupum og sölum á milli manna.´Eg hef alldrei vitað um annað en að land jarðanna í afrétti hafi fylgt með í kaupunum þegar jarðirnar voru seldar.Í Fjallskilasamþykt fyrir V-Skaftafellssýslu segir svo.Fjallskilaskildur er hver fjáreigandi og umráðamaður lögbýlis og leggur til fjallskila á þann hátt sem hreppsnefnd ákveður.Hér í Álftaveri hefur nú um langa hríð verið hafður sá háttur á, að jafna niður fjallskilum, að jafna þeim að hálfu á vetrarfóðraða kind og að hálfu á jarðarhundruð og á þann hátt farið eftir misstórum eignahluta jarða í afréttinum. Þó við Álftveringar höfum hvorki rutt skóga né ræst fram land til heilsárs búskapar inn á afrétti,þá höfum við gert ýmislegt annað til þess að geta nýtt hann og létt með því á beitinni heima fyrir.Við höfum byggt og haldið við gangnamannakofum,fjárgerðum og lagt vegi með jarðýtu allt á okkar kostnað.Ég veit um sjö kofa sem byggðir hafa verið og,, að ógleymdum Einhyrningshellir,þar sem forverar okkar höfðust við í smalaferðum senni lega fyrir lögtöku nýbýlatilskipunar konungs árið 1776,ég hef fundið þar ártalið 1781 grafið í móbergið.Við höfum í samvinnu við vegagerðina byggt brýr og vegi og borið af því nokkurn kostnað,við höfum í samvinnu við Landgræðsluna grætt upp land í Atley og lagt þar nokkuð til,sérstaklega vinnu,og á árunum 1943 og 1944 byggðum við varnargarð við Hólmsá sem við keyrðum grjótið í á hestvögnum sem við létum á með höndunum.Allt þetta og ef til vill eitthvað meira, hef ég og við Álftveringar talið að við værum að vinna fyrir okkur sjálf, afkomendur okkar eða þá sem vildu til okkar koma,hvort heldur sem væri til skemri eða lengri dvalar.Það er svo ekki fyrr en núna um 220 árum eftir lög-töku nýbýlatilskipunar konungs að fjármálaráðherra fann það út að allir afréttir sem bændur hafa til þessa talið sameigilega eign síns afréttarfélags og um aldaraðir notað til beitar sem viðbót við heimalandið, sé eigandalaust land eins og segir í kröfulýsing fjár-málaráðherrans.                                                        Gissur Jóhannesson Herjólfsstöðum .